Bức tranh Tương lai không hề tồn tại!

Tác giả: Chris Freund, Nhà Sáng Lập & Tổng Giám Đốc, Mekong Capital

—

Lúc đó là vào giữa năm 2009. Tôi đã khởi xướng quá trình chuyển hóa của Mekong được 1 năm rưỡi. Chúng tôi cũng đã có được một số tiến bộ nhất định và cải thiện hiệu quả công việc. Thế nhưng, chúng tôi vẫn gặp rất nhiều khó khăn khi cố gắng áp dụng trọn vẹn tất cả những gì được huấn luyện vào việc chuyển hóa. Lúc đó, có một đội ngũ 7 người gồm 4 thành viên cấp cao và 3 nhân viên, là những người cỗ vũ cho quá trình chuyển hóa và rất nỗ lực để bản thân trở thành những người thể hiện giá trị cốt lõi của công ty. Những còn lại có vẻ theo số đông. Họ không phản đối nhưng cũng không chủ động kêu gọi ai cả.

Chris Freund, Nhà Sáng Lập & Tổng Giám Đốc, Mekong Capital

Sau 1 năm rưỡi vất vả, chúng tôi nhận thấy rằng vẫn còn thiếu một điều gì đó. Đến tận lúc đó, tôi vẫn ngộ nhận rằng bức tranh tương lai của Mekong đã quá rõ ràng rồi, cả đội ngũ chỉ cần triển khai những gì đã học từ những người huấn luyện¹ thôi và thế là thành công sẽ đến. Tôi cứ đinh ninh rằng bức tranh đó đã rõ ràng đến nỗi các thành viên chỉ cần để ý một chút là sẽ nhìn thấy được ngay. Nhưng thực tế thì, đội ngũ của chúng tôi vẫn chưa thực sự hiểu tại sao lại cần chuyển hóa và chúng tôi đang hướng đến điều gì. Tại sao chúng tôi lại phải dốc hết sức lực, tốn quá nhiều thời gian và tiền bạc cho việc này, gây ra quá nhiều sự xáo trộn trong công ty?

Tôi nhớ lại một sự kiện lớn mà chúng tôi tổ chức tại khách sạn Caravelle. Hôm đó, chúng tôi đã mời khoảng 200 đối tác kinh doanh đến để chia sẻ về sự chuyển hóa của chúng tôi. Một người từ IFC đứng lên và hỏi tôi: “Tại sao các bạn lại phải dành quá nhiều thời gian và tiền bạc cho việc chuyển hóa?” Phải rất trật vật thì tôi mới trả lời được câu hỏi của cô ấy và tôi cũng không thể trình bày rõ ràng về những cam kết của chúng tôi trong tương lai. (Lúc đó, IFC chưa là nhà đầu tư của chúng tôi nhưng họ đã đầu tư vào các quỹ tiếp theo của chúng tôi.)

Và cho đến lúc này, chúng tôi thực đứng trước nguy cơ là tất cả công việc chuyển đổi mà chúng tôi đang thực hiện không mang lại kết quả gì. Giống như chúng tôi đang bị những người huấn luyện ép buộc phải thực hành chứ không phải là chúng tôi tự nguyện thực hiện từ cam kết về những thành công trong tương lai.

Người đã nhìn ra điều này là người huấn luyện kiêm cố vấn của tôi, Jerome Downes. Một ngày giữa năm 2009, anh ấy khẳng định với tôi rằng bức tranh tương lai của Mekong Capital không hề tồn tại. Jerome đề xuất: Mekong cần tạo ra một tầm nhìn mới và cả đội ngũ sẽ cùng cam kết và thực hiện. Cá nhân anh ấy sẽ là người điều phối và dẫn dắt cho đến khi chúng tôi hoàn thành tầm nhìn. Tôi chưa từng có suy nghĩ là các thành viên còn mông lung về tương lai của công ty nhưng tôi vẫn sẵn sàng thực hiện đề xuất của Jerome.

Vì vậy, Jerome cùng các đồng nghiệp của anh ấy, Ramesh và Poorani, đã tổ chức một loạt các cuộc họp kéo dài 2–3 ngày trong mỗi tháng. Cuối cùng, sau 6 tháng thì chúng tôi đã họp rõng rã 14 ngày.

Buổi họp đầu tiên bắt đầu bằng việc cả đội ngũ cùng trao đổi về những thành kiến và vướng mắc giữa 2 bên, từ đó hoàn tất những thành kiến đó để xóa bỏ hết quá khứ, hướng tới điều mới mẻ hơn trong tương lai cho đến khi chúng tôi đủ cởi mở để hướng về tương lai và không còn vướng bận trong việc cố gắng sửa chữa những điều đã xảy ra trong quá khứ.

Từ đó, chúng tôi cùng hình dung về tương lai ‘mặc định’ của Mekong Capital khi chúng tôi dừng việc tạo ra tầm nhìn mới và ngừng chu trình chuyển hóa: Kết quả công việc tầm thường, tỉ lệ thôi việc cao, và có khi không thể huy động vốn thành công cho bất kỳ quỹ nào nữa. Tương lai ấy là một bầu trời đen tối và chúng tôi đều công nhận rằng đây không phải là điều chúng tôi mong muốn.

Chris Freund trong buổi huấn luyện nội bộ của Mekong Capital.

Sau đó, đội ngũ nòng cốt gồm 4 thành viên đặt vấn đề về những khía cạnh của tầm nhìn đến từ những dự định của các bên liên quan khi tầm nhìn của chúng tôi được hiện thực hóa. Sau đó, chúng tôi thay phiên nhau đưa ra quan điểm của mình và cùng trao đổi đến khi tất cả mọi người đồng thuận về 5 khía cạnh đó là:

• Chúng ta cam kết sẽ đạt được điều gì trong Đầu tư vốn Cổ phần Tư nhân?
• Chúng ta cam kết gì cho các công ty trong danh mục đầu tư?
• Chúng ta cam kết điều gì cho các thành viên trong đội ngũ?
• Chúng ta cam kết thông thạo những kỹ năng gì để hoàn thành các mục tiêu khác?
• Chúng ta cam kết điều gì ngoài những cam kết cho bản thân?

Sau đó, chúng tôi cùng xác định các tiêu chí cho tầm nhìn. Đây cũng là cách chúng tôi có biết được khi nào thì quá trình xây dựng tầm nhìn mới sẽ hoàn tất. Dưới đây là các tiêu chí mà chúng tôi đưa ra:

• LÔI CUỐN — Mọi thành viên đều cảm động và được truyền cảm hứng từ tầm nhìn và muốn bắt tay ngay vào hành động.
• MẠCH LẠC — Các yếu tố của tầm nhìn phù hợp với nhau và gợi tả toàn bộ câu chuyện
• ĐƠN GIẢN — Súc tích, dễ nhớ và dễ trao đổi
• CỤ THỂ — Cụ thể, dễ hình dung và dễ hiểu
• ĐO LƯỜNG — Một số điểm chính của tầm nhìn có thể đo lường được
• CAM KẾT — Tầm nhìn phù hợp với cam kết riêng của mỗi cá nhân (đạt được tầm nhìn không đơn giản phải là một nhiệm vụ)
• TÁO BẠO — Tầm nhìn phải thu hút được sự chú ý của mọi người, gần giống như một con gấu nhảy ra khỏi hang khiến người khác sững sờ

Tiếp theo là quá trình đồng thuận. Mỗi phòng ban tự viết ra những tầm nhìn đề xuất cho tương lai của Mekong đáp ứng các tiêu chí trên. Sau đó, chúng tôi gặp lại và tiến hành quá trình đồng thuận toàn công ty theo các bước sau:

1. Một “Người đề xuất” sẽ đến trước phòng và trình bày tầm nhìn của họ để lôi cuốn những người khác vào tầm nhìn đó.
2. Một trong số những người chưa cảm thấy được lôi cuốn — “Người phản đối” — sẽ đến trước phòng và dùng ngôn ngữ của mình để diễn đạt lại tầm nhìn của Người đề xuất.
3. Sau khi Người đề xuất xác nhận rằng Người phản đối đã diễn đạt đúng tầm nhìn của họ thì Người phản đối sẽ nói rõ xem đề xuất vừa rồi có điểm nào chưa đáp ứng được tiêu chí. Hai bên sẽ trao đổi cho đến khi:
   a) Người phản đối đồng thuận và được lối cuốn từ tầm nhìn của Người đề xuất; b) Hai bên cùng nhau thực hiện một số thay đổi đối với đề xuất ban đầu, đến khi cả hai bên đồng thuận và cảm thấy lôi cuốn trong phiên bản đã sửa đổi của tầm nhìn; hoặc; c) Người phản đối lôi cuốn được Người đề xuất đồng thuận về tầm nhìn mà họ đã đề xuất.

Những người đồng thuận với tầm nhìn ở bước 3 sẽ trở thành Người đề xuất cho vòng tiếp theo và quay lại bước 1 cho đến khi tất cả thành viên đồng thuận.

Lúc đầu, chúng tôi cảm thấy rất khó để lắng nghe nhau, thậm chí còn khó hơn khi phải từ bỏ ý kiến của mình. Chúng tôi phải xoay sở để có thể lắng nghe từ chủ ý của mỗi người, từ đó cố gắng hình dung trong đầu những hình ảnh theo những gì người khác đang chia sẻ thay vì bảo thủ với quan điểm của chính mình. Việc này đòi hỏi rất nhiều nỗ lực về mặt tinh thần, nhưng khi chúng tôi kiên nhẫn thực hiện dưới sự dẫn dắt của Jerome thì chúng tôi đều có thể nhìn thấy bức tranh sắc nét về tương lai chung. Điều này giúp chúng tôi nhìn thấy nhiều cơ hội mới đồng thời giúp chúng tôi điều chỉnh lại quan điểm cá nhân.

Sau một vài ngày diễn ra quá trình đồng thuận, đội ngũ nòng cốt cho rằng chúng tôi đều đồng thuận với phiên bản sơ khởi của tầm nhìn. Nên chúng tôi dự định là sẽ cân nhắc hiện diện với phiên bản này trong vòng 1 tháng, sau đó sẽ gặp lại. Tuy nhiên, trong tháng đó, vài người trong chúng tôi nhận ra rằng chúng tôi không thể cam kết với phiên bản tầm nhìn này. Vì vậy, chúng tôi đã tiến hành một phiên họp khác với đội ngũ nòng cốt để đề xuất một phiên bản tầm nhìn mới và tiến hành lại quá trình đồng thuận. Lần này, khi kết thúc cuộc họp, chúng tôi đã rất hào hứng với tầm nhìn mà chúng tôi tạo ra và tất cả đã sẵn sàng lôi cuốn các thành viên tiếp theo vào tầm nhìn chung.

Sau 1 tháng, chúng tôi gặp lại và tiếp tục lôi cuốn những thành viên khác nữa và chúng tôi rất ngạc nhiên khi họ vẫn chưa đồng thuận. Vì vậy, chúng tôi lại tham gia vào một quá trình đồng thuận để trao đổi và lắng nghe ý kiến của mọi người cho đến khi tất cả chúng tôi đều đồng thuận và được lôi cuốn vào tầm nhìn. Lúc này là vào tháng 11 năm 2009. Lúc này, Jerome báo với tôi là anh ấy phải phẫu thuật van tim nhưng đã hoãn lại để tham dự buổi họp cuối cùng về quá trình xây dựng tầm nhìn vào tháng 12.

Tháng 12, cả công ty đã họp phiên cuối cùng với sự dẫn dắt tận tình của Jerome. Nhưng vào thời điểm đó, tình trạng bệnh tim đang ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của anh ấy. Jerome chỉ ngồi một chỗ và hỗ trợ từ phía cuối phòng họp. Anh ấy đã hoãn ca phẫu thuật để thực hiện cam kết đưa Mekong tới một tương lai mới, nhưng tôi thực sự lo ngại về tình hình sức khỏe của anh ấy.

Chris Freund và đội ngũ Mekong Capital.

Khi các thành viên nòng cốt trình bày tầm nhìn được đề xuất trước toàn công ty, một lần nữa cả đội ngũ lại không tìm được tiếng nói chung. Những người mới tham gia cuộc thảo luận bắt đầu đưa ra các đề xuất phản đối và chúng tôi lại thực hiện một quy trình đồng thuận khác. Và đến cuối buổi họp đó, chúng tôi đã xây dựng thành công tầm nhìn của Mekong – một tương lai mới mà chúng tôi đã sẵn sàng bước vào. Tôi cảm giác như mây mù tan biến và thay vào đó, mặt trời đang chiếu những tia sáng rực rỡ sau thời gian dài mưa gió âm u. Quá trình đồng thuận đã diễn ra rất sâu sát và toàn diện. Các khía cạnh về tương lai của công ty đều được thảo luận chi tiết. Tất cả chúng tôi đều nhìn ra được một bức tranh sắc nét về tương lai chung và những gì chúng tôi đang cam kết. Đó một bức tranh tương lai tươi sáng và chúng tôi đều cảm thấy cuốn vào đó. Đây chính là tương lai mà chúng tôi đã gây dựng vào tháng 12 năm 2009:

Mekong Capital 2015

Mang đến tỷ suất sinh lời cao và ổn định nhất ở Châu Á
Chuyển hóa năng lực lãnh đạo và văn hóa doanh nghiệp
Một đội ngũ ưu tú, tận tâm, cùng nhau phát triển
Đồng hành cùng các công ty: tạo ra tương lai, hoàn thành mục tiêu
Mang Việt Nam và hơn thế nữa

Đây là Mekong Capital
Đây là cam kết của chúng tôi

Bước cuối cùng là tuyên bố tầm nhìn bằng lời và tôn trọng chính lời nói ấy. Sau khi đã đồng thuận, chúng tôi đọc to và đọc đi đọc lại tầm nhìn đó. Chúng tôi cam kết đây là tầm nhìn cũng chính là tương lai mà chúng tôi sẽ cùng nhau xây dựng. Cuối cùng, chúng tôi tuyên bố: quá trình xây dựng tầm nhìn đã hoàn tất.

Đây là tương lai mà chúng tôi không nghĩ là mình có thể thực hiện được vì nó đòi hỏi nhiều đột phá lớn. Nhưng chúng tôi đã tạo ra nó một cách chi tiết và sống động. Đội ngũ của chúng tôi bắt đầu làm việc cùng nhau và hướng tới những mục tiêu chung. Các thành viên của đội ngũ đều dành hết tâm huyết vào tầm nhìn, chủ động đưa ra các hành động cần thiết cũng như lôi cuốn những thành viên khác đồng hành để hiện thực hóa tầm nhìn đó. Đến năm 2015, chúng tôi đã đạt được những đột phá lớn ở tất cả các khía cạnh và cũng đạt được kết quả đề ra cho hầu hết các khía cạnh đó. Tuy nhiên, ngay cả khi chúng tôi chưa đạt được kết quả như cam kết trong các khía cạnh đó thì chúng tôi vẫn tiếp tục hành trình và mang đến những cải thiện về hiệu quả trong công việc ở những năm sau đó, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư của chúng tôi.

Jerome đã thực hiện cam kết của anh ấy là dẫn dắt chúng tôi tạo ra một tương lai mới, gieo mầm để Mekong Capital chuyển hóa và tạo ra giá trị nhất quán trong ngành Đầu tư vốn Cổ phần Tư nhân. Nhưng thật buồn vì Jerome đã qua đời ngay sau cuộc phẫu thuật tim vào tháng 12 năm 2009. Tôi vẫn chưa sẵn sàng cho điều đó và tôi cảm thấy mất mát và đau đớn. Anh ấy đã rời bỏ thế giới trong khi vẫn còn rất nhiều thứ cần thực hiện. Đến bây giờ, tôi vẫn khắc ghi tâm huyết của Jerome với tôi, với Mekong Capital và sự chuyển hóa ở Châu Á. Cam kết của anh ấy luôn sống mãi trong lòng tôi; cam kết về một tương lai rực rỡ và ý nghĩa mà chúng tôi có thể tạo ra; cam kết thổi hồn vào tương lai đó; cam kết trở thành những người lãnh đạo để hiện thực hóa tương lai đó; và cam kết truyền cảm hứng và mang đến sự chuyển hóa cho tất cả những người, những tổ chức mà chúng tôi tiếp xúc.

Đội ngũ Mekong Capital hoàn thành chuyển hóa tầm nhìn vào tháng 12/2009

28/10/2020

Vui lòng nhấn vào nút dưới đây để đăng ký nhận bản tin quý của Mekong Capital.

Mekong Capital đầu tư vào các ngành theo xu hướng tiêu dùng và đóng góp giá trị gia tăng cho doanh nghiệp theo mô hình Đầu tư Lấy Tầm nhìn làm Định hướng. Các công ty nhận đầu tư thường nằm trong số các doanh nghiệp tăng trưởng nhanh nhất trong ngành hàng tiêu dùng tại Việt Nam.

Đầu năm 2022, người sáng lập Mekong Capital, Chris Freund, đã xuất bản cuốn “Chuyện Lẩu Cua”, một câu chuyện về một đàn cua bị bắt bỏ vào nồi nước sôi. Thoạt nhìn, “Chuyện Lẩu Cua” trông như một quyển truyện tranh thiếu nhi với trang bìa đầy màu sắc và nét vẽ giàu tính biểu cảm theo phong cách hoạt hình. Nhưng càng về sau, độc giả dễ dàng nhận thấy rằng câu chuyện hàm chứa một thông điệp quan trọng cho các doanh nghiệp về chuyển hóa, năng lực lãnh đạo và việc tập trung vào một tầm nhìn rõ ràng.

Sách đang có bán tại Tiki (bìa cứng): bit.ly/38baF8a

Theo dõi chúng tôi trên LinkedIn: